Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

not imperial

  • 1 privo

    prīvo, āvi, ātum, 1, v. a. [privus].
    I.
    To bereave, deprive, rob, strip of any thing (class.; cf.: orbo, viduo).
    (α).
    With abl.:

    haec meretrix meum erum... privavit bonis, luce, honore,

    Plaut. Truc. 2, 7, 20:

    donis privatus sum,

    id. ib. 2, 7, 56:

    aliquem approbatione,

    Cic. Ac. 2, 19, 61:

    praepositio in privat verbum eā vi, quam haberet, si in praepositum non fuisset,

    id. Top. 11, 48:

    aliquem somno,

    id. Att. 9, 10, 1:

    se oculis,

    id. Fin. 5, 29, 87:

    aliquem vitā,

    id. Phil. 9, 4, 8:

    aliquem communi luce,

    id. Quint. 23, 74:

    patriam aspectu suo,

    id. Fam. 4, 9, 3:

    cibo,

    Lucr. 1, 1038:

    lumine,

    Ov. P. 1, 1, 53:

    fide,

    Stat. Th. 2, 695.—
    (β).
    With gen. (anteclass.): me cum privares tui, Afran. ap. Non. 498, 17 (Com. Rel. p. 156 Rib.).—
    (γ).
    With acc. (ante-class.): quod res vis hunc privari pulcras quas uti solet? Nov. ap. Non. 500, 16 (l. l. p. 224 Rib.).—
    II.
    To free, release, deliver from any thing; with abl.:

    aliquem injuriā,

    Cic. Agr. 1, 4, 13:

    exsilio,

    id. Att. 1, 16, 9:

    molestiā,

    id. ib. 12, 26, 2:

    dolore,

    id. Fin. 1, 11, 37:

    dolore,

    Lucr. 1, 60:

    dominis superbis,

    id. 2, 1091:

    formidine,

    Hor. S. 2, 7, 77.—Hence,
    A.
    prīvantĭa, ĭum, n., privatives, a transl. of the Gr. sterêtika: sunt enim alia contraria, quae privantia licet appellemus Latine, Graece appellantur sterêtika, Cic. Top. 11, 48.—
    B.
    prīvātus, a, um, P. a.
    I.
    Apart from the State, peculiar to one's self, of or belonging to an individual, private (opp. publicus or communis; cf. domesticus;

    class.): nihil privati ac separati agri,

    Caes. B. G. 4, 1:

    utatur privatis ut suis,

    Cic. Off. 1, 7, 20:

    privatus illis census erat brevis, Commune magnum,

    Hor. C. 2, 15, 13:

    vestem mutare privato consensu, opp. publico consilio,

    Cic. Sest. 12, 27:

    de communi quicquid poterat, ad se in privatam domum sevocabat,

    id. Quint. 3, 13:

    res quae ipsius erant privatae,

    private property, id. ib. 4, 15:

    privatae feriae vocantur sacrorum propriorum, velut dies natales,

    Fest. p. 242 Müll.—
    B.
    Esp., of persons, not in public or official life, private, deprived of office:

    cum projectis fascibus et deposito imperio, privatus et captus ipse in alienam venisset potestatem,

    Caes. B. C. 2, 32; Liv. 3, 41: vir privatus, a private individual, one who is not a magistrate, or in any public office:

    privato viro imperium extra ordinem dare,

    Cic. Phil. 11, 10, 25:

    Bibulus ex iis, qui privati sunt,

    id. Fam. 1, 1, 3:

    privatus an cum potestate,

    id. Inv. 1, 25, 35:

    privati, opp. reges,

    id. Div. 1, 40, 89.—
    C.
    Of things:

    aedificia,

    isolated, apart from the villages, Caes. B. G. 1, 5:

    vita privata et quieta,

    a private life, withdrawn from State affairs, Cic. Sen. 7, 22.—
    D.
    Neutr. absol. in the phrases in privato, in private, opp. in publico, in public, Liv. 39, 18: in privatum, for private use:

    tabernas vendidit in privatum,

    id. 40, 51: ex privato, from one's private property:

    tributum ex privato conferre,

    id. 30, 44.—
    E.
    Subst.: prīvātus, i, m. (sc. homo), a man in private life, citizen (opp. magistratus):

    hic qualis imperator nunc privatus est,

    Plaut. Capt. 1, 2, 63: an vero P. Scipio pontifex maximus Ti. Gracchum privatus interfecit;

    Catilinam nos consules perferemus?

    Cic. Cat. 1, 1, 3.— Plur., Cic. Leg. 3, 19, 43:

    consilium dedimus Sullae, privatus ut altum Dormiret,

    Juv. 1, 16.—
    II.
    In the time of the emperors, private, i. e. not imperial, not belonging to the emperor or to the imperial family:

    id sibi (Domitiano) maxime formidolosum, privati hominis (i. e. Agricolae) nomen supra principis attolli,

    Tac. Agr. 39:

    ut summum fastigium privati hominis impleret, cum principis noluisset,

    Plin. Ep. 2, 1, 2:

    spectacula,

    not given by the emperor, Suet. Ner. 21.— Adv.: prīvā-tō, at home (very rare for the class. privatim, q. v.): privato nos tenuissemus, Liv. Fragm. ap. Prisc. p. 1009 P.

    Lewis & Short latin dictionary > privo

  • 2 Augustus

    1.
    augustus, a, um, adj. [from augeo, as angustus from ango; v. augeo], originally belonging to the language of religion, majestic, august, venerable, worthy of honor (class. in prose and poetry; in Cic. mostly in connection with sanctus; never in Plaut., Ter., Lucr, or Hor.;

    syn.: magnus, venerabilis, venerandus): sancta vocant augusta patres: augusta vocantur Templa, sacerdotum rite dicata manu,

    Ov. F. 1, 609 sq.: Panta gar ta entimotaga kai ta hierôtata Augousta prosagoreuetai, Dio Cass. 53, 16: augurium, Enn. ap. Varr. R. R. 3, 1, 2 (Ann. v. 494 Vahl.): Cives ominibus faustis augustam adhibeant Faventiam, Att. ap. Non. p. 206, 1, and p. 357, 15 (Trag. Rel. p. 202 Rib.):

    Eleusis sancta illa et augusta,

    Cic. N. D. 1, 42, 119:

    sanctus augustusque fons,

    id. Tusc. 5, 12, 37:

    Liber, qui augusta haec loca Cithaeronis colis, auct. inc., Trag. Rel. p. 268 Rib.: locus augustus,

    Suet. Dom. 53:

    templum,

    Liv. 1, 29, 5; 42, 3, 6:

    augustissimo et celeberrimo in templo,

    id. 42, 12, 6:

    fanum,

    id. 38, 13, 1:

    solum,

    id. 45, 5, 3:

    moenia,

    Verg. A. 7, 153 (augurio consecrata, Serv.); so,

    gravitas (caelestium),

    Ov. M. 6, 73; 9, 270:

    mens,

    id. ib. 15, 145 et saep.— Transf. to other things (so most freq. after the Aug. per.):

    tectum augustum, ingens,

    Verg. A. 7, 170.—Of bees:

    sedes,

    Verg. G. 4, 228 (augustum: abusive, nobile, quasi majestatis plenum, Serv.): ut primordia urbium augustiora faciat, Liv. praef § 5: habitus formaque viri, id 1, 7, 9; so,

    species,

    id. 8, 6, 9:

    conspectus,

    id. 8, 9, 10:

    ornatus habitusque,

    id. 5, 41, 8:

    augustissima vestis,

    id. 5, 41, 2:

    augustior currus,

    Plin. Pan. 92, 5:

    augustissimum tribunal,

    id. ib. 60, 2 al.— Adv.: augustē, reverently, sacredly:

    auguste sancteque consecrare,

    Cic. N. D. 2, 24, 62 auguste sancteque venerari, id. ib. 3, 21, 53.— Comp non quo de religione dici posset augustius, Cic. Brut. 21, 83.— Sup. prob. not in use
    2.
    Augustus, i, m. [1 augustus].
    I.
    A surname of Octavius Cœsar after he attained to undivided authority (acc. to Ov F 1, 590, after the year of Rome 727, Id. Jan.), and, after him, of all the Roman emperors; equivalent to Majesty or Imperial Majesty (cf. Suet. Aug. 7; Flor 4, 12 fin., Dio Cass. 53, 16: ex houper kai Sebaston auton kai hellênizontes pôs ôsper tina septon apo tou sebazesthai proseipon), Hor C, 1, 12; 4, 5; 4, 14; 4, 15; id. Ep. 2, 1 al.; Ov M 15, 860; id. F. 1, 590; 4, 676; 5, 567, Vulg. Luc. 2, 1; ib. Act. 25, 21; 25, 25 et saep.; later: semper Augustus, Symm Ep. 2, 30 al.— Hence,
    II.
    Adj.: Augustus, a, um, of or relating to Augustus or the emperor, Augustan, imperial caput, i. e. Augustus, Ov. M. 15, 869:

    aures,

    id. P 1, 2, 117 forum, id. ib. 4, 5, 10:

    postes, id M 1, 562: domus,

    id. P. 2, 2, 76: Principis augustā Caprearum in rupe sedentis, Juv 10, 93 Jahn (where Hermann reads angusta) pax, Ov. P. 2, 5, 18;

    Vell 2, 126: cohors,

    Vulg. Act. 27, 1 et saep.:

    marmor (in Egypt),

    Plin. 36, 7, 11, § 55 (cf Isid. Orig. 16, 5, 4;

    Au gusteum): laurus, also called regia, the best species of it,

    Plin. 15, 30, 39, § 129, 17, 10, 11, § 60: flcus, Macr S. 2, 16.—But esp Men. sis Augustus, the month of August, named after Augustus; earlier called Sextilis (cf Macr. S. 1, 12 fin., and Julius fin.), Juv 3, 9:

    Katendae,

    Col. 11, 12; Plin. 2, 47, 47, § 123 al.:

    Idus,

    Mart. 12, 68 et saep.—Augusta aula, i. e. Domitiani, Mart. 7, 40 historia, the history of the Roman emperors, Vop Tac. 10.—In gen., imperial, royal. ma. trem regis ex augusto deposuit imperio, * Vulg. 2 Par. 15, 16

    Lewis & Short latin dictionary > Augustus

  • 3 augustus

    1.
    augustus, a, um, adj. [from augeo, as angustus from ango; v. augeo], originally belonging to the language of religion, majestic, august, venerable, worthy of honor (class. in prose and poetry; in Cic. mostly in connection with sanctus; never in Plaut., Ter., Lucr, or Hor.;

    syn.: magnus, venerabilis, venerandus): sancta vocant augusta patres: augusta vocantur Templa, sacerdotum rite dicata manu,

    Ov. F. 1, 609 sq.: Panta gar ta entimotaga kai ta hierôtata Augousta prosagoreuetai, Dio Cass. 53, 16: augurium, Enn. ap. Varr. R. R. 3, 1, 2 (Ann. v. 494 Vahl.): Cives ominibus faustis augustam adhibeant Faventiam, Att. ap. Non. p. 206, 1, and p. 357, 15 (Trag. Rel. p. 202 Rib.):

    Eleusis sancta illa et augusta,

    Cic. N. D. 1, 42, 119:

    sanctus augustusque fons,

    id. Tusc. 5, 12, 37:

    Liber, qui augusta haec loca Cithaeronis colis, auct. inc., Trag. Rel. p. 268 Rib.: locus augustus,

    Suet. Dom. 53:

    templum,

    Liv. 1, 29, 5; 42, 3, 6:

    augustissimo et celeberrimo in templo,

    id. 42, 12, 6:

    fanum,

    id. 38, 13, 1:

    solum,

    id. 45, 5, 3:

    moenia,

    Verg. A. 7, 153 (augurio consecrata, Serv.); so,

    gravitas (caelestium),

    Ov. M. 6, 73; 9, 270:

    mens,

    id. ib. 15, 145 et saep.— Transf. to other things (so most freq. after the Aug. per.):

    tectum augustum, ingens,

    Verg. A. 7, 170.—Of bees:

    sedes,

    Verg. G. 4, 228 (augustum: abusive, nobile, quasi majestatis plenum, Serv.): ut primordia urbium augustiora faciat, Liv. praef § 5: habitus formaque viri, id 1, 7, 9; so,

    species,

    id. 8, 6, 9:

    conspectus,

    id. 8, 9, 10:

    ornatus habitusque,

    id. 5, 41, 8:

    augustissima vestis,

    id. 5, 41, 2:

    augustior currus,

    Plin. Pan. 92, 5:

    augustissimum tribunal,

    id. ib. 60, 2 al.— Adv.: augustē, reverently, sacredly:

    auguste sancteque consecrare,

    Cic. N. D. 2, 24, 62 auguste sancteque venerari, id. ib. 3, 21, 53.— Comp non quo de religione dici posset augustius, Cic. Brut. 21, 83.— Sup. prob. not in use
    2.
    Augustus, i, m. [1 augustus].
    I.
    A surname of Octavius Cœsar after he attained to undivided authority (acc. to Ov F 1, 590, after the year of Rome 727, Id. Jan.), and, after him, of all the Roman emperors; equivalent to Majesty or Imperial Majesty (cf. Suet. Aug. 7; Flor 4, 12 fin., Dio Cass. 53, 16: ex houper kai Sebaston auton kai hellênizontes pôs ôsper tina septon apo tou sebazesthai proseipon), Hor C, 1, 12; 4, 5; 4, 14; 4, 15; id. Ep. 2, 1 al.; Ov M 15, 860; id. F. 1, 590; 4, 676; 5, 567, Vulg. Luc. 2, 1; ib. Act. 25, 21; 25, 25 et saep.; later: semper Augustus, Symm Ep. 2, 30 al.— Hence,
    II.
    Adj.: Augustus, a, um, of or relating to Augustus or the emperor, Augustan, imperial caput, i. e. Augustus, Ov. M. 15, 869:

    aures,

    id. P 1, 2, 117 forum, id. ib. 4, 5, 10:

    postes, id M 1, 562: domus,

    id. P. 2, 2, 76: Principis augustā Caprearum in rupe sedentis, Juv 10, 93 Jahn (where Hermann reads angusta) pax, Ov. P. 2, 5, 18;

    Vell 2, 126: cohors,

    Vulg. Act. 27, 1 et saep.:

    marmor (in Egypt),

    Plin. 36, 7, 11, § 55 (cf Isid. Orig. 16, 5, 4;

    Au gusteum): laurus, also called regia, the best species of it,

    Plin. 15, 30, 39, § 129, 17, 10, 11, § 60: flcus, Macr S. 2, 16.—But esp Men. sis Augustus, the month of August, named after Augustus; earlier called Sextilis (cf Macr. S. 1, 12 fin., and Julius fin.), Juv 3, 9:

    Katendae,

    Col. 11, 12; Plin. 2, 47, 47, § 123 al.:

    Idus,

    Mart. 12, 68 et saep.—Augusta aula, i. e. Domitiani, Mart. 7, 40 historia, the history of the Roman emperors, Vop Tac. 10.—In gen., imperial, royal. ma. trem regis ex augusto deposuit imperio, * Vulg. 2 Par. 15, 16

    Lewis & Short latin dictionary > augustus

  • 4 statio

    stătĭo, ōnis, f. [sto], a standing, a standing still.
    I.
    Lit. (so very rare;

    not in Cic.): navis, quae manet in statione,

    remains standing, stands still, does not move, Lucr. 4, 388; so,

    manere in statione,

    id. 4, 396; 5, 478; 5, 518:

    in statione locata nubila,

    id. 6, 193: varas In statione manus et pugnae membra paravi, in a firm posture (for fighting), Ov. M. 9, 34:

    numquam id (sidus) stationem facere,

    stands still, Plin. 2, 17, 15, § 77:

    stationes matutinas facere,

    id. 2, 15, 12, § 59:

    solus immobilem stationis gradum retinens,

    Val. Max. 3, 2, 23:

    terrae,

    Manil. 2, 70.—
    * B.
    Trop., that which is established by custom or prescription, a transl. of the Gr. thematismos, Vitr. 1, 2, 5.—
    II.
    Transf., in concr., a place where persons or things stay or abide, a station, post, an abode, residence.
    A.
    In gen. (mostly poet. and in post-Aug. prose):

    Athenis statio mea nunc placet,

    Cic. Att. 6, 9, 5:

    quā positus fueris in statione, mane,

    Ov. F. 2, 674; cf. id. ib. 5, 719:

    principio sedes apibus statioque petenda,

    Verg. G. 4, 8:

    apricis statio gratissima mergis,

    id. A. 5, 128:

    equorum,

    i. e. a stall, Pall. 1, 21, 2; so,

    jumentorum,

    Dig. 7, 1, 13 fin.:

    plerique in stationibus sedent tempusque audiendis fabulis conterunt,

    in public places, Plin. Ep. 1, 13, 2:

    stationes circumeo,

    id. ib. 2, 9, 5:

    quod tabernas tris de domo suo circa forum civitatibus ad stationem locasset,

    Suet. Ner. 37:

    thermae, stationes, omne theatrum,

    Juv. 11, 4; Gell. 13, 13, 1:

    stationes municipiorum,

    Plin. 16, 44, 86, § 236:

    si ad stationem vel tabernam ventum sit,

    Dig. 47, 10, 15, § 7:

    stationes hibernae,

    winter-quarters, Amm. 14, 1, 1.—
    b.
    Poet., of things, place, position:

    pone recompositas in statione comas,

    in their place, Ov. Am. 1, 7, 68; id. A. A. 3, 434:

    permutata rerum statione, Petr. poët. 120, 99: umoris,

    Pall. 1, 43.—
    B.
    In partic.
    1.
    In milit. lang., a post, station (v. custodiae, vigilia):

    cohortes ex statione et praesidio emissae,

    Caes. B. G. 6, 42:

    ii, qui pro portis castrorum in statione erant... Cohortes quae in stationibus erant, etc.,

    id. ib. 4, 32; 5, 15; 6, 37;

    6, 38: in stationem succedere,

    to relieve, id. ib. 4, 32:

    stationem inire,

    Tac. A. 13, 35:

    relinquere,

    Verg. A. 9, 222:

    deserere,

    Suet. Aug. 24:

    habere,

    Liv. 35, 29:

    quique primi transierant, in statione erant, dum traicerent ceteri,

    on guard, Curt. 7, 5, 18.— Transf.: suis vicibus capiebant bina (lumina Argi) quietem;

    Cetera servabant atque in statione manebant,

    kept at their posts, Ov. M. 1, 627; 2, 115.— Trop.:

    de praesidio et statione vitae decedere,

    Cic. Sen. 20, 73:

    functo longissimā statione mortali,

    Vell. 2, 131, 2:

    imperii statione relictā,

    Ov. Tr. 2, 219; Vell. 2, 124, 2; Tac. Or. 17; Suet. Claud. 38.—
    b.
    Transf., like our post, watch, guard, for those who are stationed to watch, who stand guard, sentries, sentinels, outposts, pickets:

    ut stationes dispositas haberent,

    Caes. B. G. 5, 16; 7, 69 fin.:

    ut minus intentae diurnae stationes ac nocturnae vigiliae essent,

    Liv. 9, 24, 5; 25, 38, 16; cf. in sing.:

    ad stationem Romanam in portā segniter agentem vigilias perveniunt,

    id. 10, 32, 7:

    dispositā statione per ripas Tiberis,

    Suet. Tib. 72:

    crebrae,

    Caes. B. C. 1, 73:

    custodiae stationesque equitum,

    id. ib. 1, 59:

    statione militum assumptā,

    i. e. body-guard, lifeguard, Suet. Tib. 24; so,

    militum,

    id. Ner. 21; 34; 47.—
    2.
    Transf., in gen., a station, office, position, in government, etc. (post-class.):

    in hac statione, i. e. the imperial office,

    Spart. Ael. Verr. 4:

    statio imperatoria,

    Lampr. Comm. 1:

    Augusta,

    Capitol. Clod. Alb. 2: regia, Vulc. 7; Capitol. Verr. 8.—
    3.
    Naut. t. t., an anchorage, roadstead, road, bay, inlet (syn. portus), Lentul. ap. Cic. Fam. 12, 15, 2:

    quietam nactus stationem,

    Caes. B. C. 3, 6; 3, 8; 1, 56 fin.; Liv. 10, 2, 6; 28, 6, 9; 31, 33, 3; Verg. G. 4, 421; id. A. 2, 23 al.—
    4.
    A place of residence, a post, station of the fiscal officers of a province; also, for the officers themselves, Cod. Th. 12, 6, 19; Cod. Just. 4, 31, 1; 10, 5, 1; Inscr. Orell. 3207; 4107.—
    5.
    A post-station, post-house, Inscr. Murat. 1015; Morcell. Stil. Inscr. Lat. 1, p. 421.—
    6.
    A religious meeting, assembly of the Christians:

    die stationis, nocte vigiliae meminerimus,

    Tert. Or. 29:

    stationes in vesperam producere,

    id. adv. Psych. 1; so id. ib. 10; id. ad Ux. 2, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > statio

  • 5 Circa

    1.
    circā, a later access. form for circum; not freq. before the Aug. per., esp. in Livy and Quintilian [acc. to Klotz, circa = circum ea; cf: antea, interea, postea, praeterea, etc.].
    I.
    Adv.
    A.
    ( = circum, I. B.) Around, round about, all around, in the environs or neighborhood:

    gramen erat circa,

    Ov. M. 3, 411:

    ripaeque lacusque Responsant circa,

    Verg. A. 12, 757:

    at circa gravibus pensis affixa puella... remittat opus,

    Tib. 1, 3, 87:

    circaque quā tumor est,

    Cels. 5, 28, 3; 5, 28, 4: fluvius ab tergo; ante circaque velut ripa praeceps oram ejus omnem cingebat, Liv. 27, 18, 5; 28, 33, 2:

    circa Padus amnis,

    id. 21, 43, 4 Weissenb. ad loc.:

    caligo, quam circa umidi effuderant montes,

    Curt. 4, 12, 20:

    alibi quam Romao circaque,

    Plin. 26, 1, 1, § 1; Quint. 12, prooem. § 2; Tac. A. 2, 11.—
    B.
    Circa esse, to be in the region around, in the neighborhood:

    ex montibus qui circa sunt,

    Liv. 1, 4, 6:

    Tarquinium moribundum cum qui circa erant excepissent,

    id. 1, 41, 1:

    sed non passi sunt ii, qui circa erant,

    Nep. Eum. 10, 4:

    eversa est turris quodque circa muri erat,

    Liv. 34, 29, 6:

    Corinthus et quae circa est regio,

    Plin. 24, 9, 42, § 69; Quint. 10, 7, 16. —Also freq. without esse, in connection with a subst.:

    multarum circa civitatum irritatis animis,

    the towns lying around, Liv. 1, 17, 4; 9, 2, 1; 27, 30, 3; 29, 29, 2;

    42, 64, 2: angulus muri erat in planiorem patentioremque quam cetera circa vallem vergens ( = cetera loca quae circa erant),

    id. 21, 7, 5:

    corpora multa virūm circa,

    Verg. A. 7, 535; Plin. 3, 17, 21, § 124.—
    C.
    Strengthened: undique circa and circa omnis ( = circum), round about, all around: frumento undique circa ex agris convecto. Liv. 42, 56, 8; 23, 19, 8;

    nam et circa omnia defecerunt,

    id. 9, 23, 10:

    cum tam procul Romani unica spes, circa omnia hostium essent,

    id. 21, 11, 12; cf. id. 9, 2, 7 Drak.:

    exhausto circa omni agro,

    id. 31, 38, 1; 24, 3, 3; Val. Fl. 8, 2; Flor. 1, 18, 12 Duker; Quint. 9, 2, 45.—
    II.
    Prep. with acc.
    A.
    In space.
    1.
    ( = circum, II. B.) Prop., in the region which surrounds, about, around, on the sides of:

    quam (Hennam) circa lacus lucique sunt plurimi atque laetissimi flores omni tempore anni,

    Cic. Verr. 2, 4, 48, § 107:

    noctu ligna contulerunt circa casam eam, in quā quiescebat,

    Nep. Alcib. 10, 4:

    circa flumina et lacus frequens nebula est,

    Sen. Q. N. 5, 3, 1:

    circa equum Alexandri,

    Curt. 4, 15, 26:

    illi robur et aes triplex Circa pectus erat,

    Hor. C. 1, 3, 10; id. S. 2, 6, 34:

    quem circa tigres jacent,

    Ov. M. 3, 668.—
    2.
    ( = circum, II. C.) Into... around, to... round about, etc. (first in Livy):

    Romulus legatos circa vicinas gentes misit,

    Liv. 1, 9, 2:

    legatis circa duodecim populos missis,

    id. 4, 23, 5; 28, 26, 11:

    circa domos ire,

    id. 26, 13, 1; 25, 9, 2; 39, 18, 2;

    29, 22, 3: circa civitates missi legati,

    id. 21, 49, 7 Weissenb.; 31, 3, 5; Plin. 7, 37, 37, § 123; Suet. Aug. 49; id. Ner. 28:

    litteris circa praefectos dimissis,

    Liv. 42, 51, 1:

    custodes circa omnes portas missi,

    id. 28, 26, 11; 26, 13, 1.—
    3.
    ( = circum, II. D.) With the prevailing idea of neighborhood, vicinity, in the region of, near to, near by:

    Capuam et urbis circa Capuam occupare,

    Cic. Agr. 1, 7, 22:

    circa Liternum posuit castra,

    in the neighborhood of, Liv. 23, 35, 6:

    tabernae erant circa forum,

    Quint. 6, 3, 38:

    circa Armeniae montes,

    Curt. 5, 1, 13:

    Acesinen amnem,

    Plin. 12, 5, 11, § 23:

    domum auream,

    Suet. Ner. 38:

    sacrificantem,

    id. Claud. 36.—
    b.
    As a less definite designation of place for in:

    Orestis liberi sedem cepere circa Lesbum insulam,

    Vell. 1, 2, 5:

    circa Mesopotamiam subsistere,

    Curt. 4, 9, 1:

    quod circa Syriam nascitur,

    Plin. 19, 3, 16, § 46;

    Quint. prooem. § 20: initia statim primi libri,

    id. 1, 5, 44; cf.

    finem,

    id. 4, 3, 5:

    virentes campos,

    Hor. C. 2, 5, 5:

    cum amor saeviet circa jecur,

    id. ib. 1, 25, 15 (cf. Petr. 17, 8:

    dolor saevit in praecordiis). So esp. freq. in medic. lang.: circa faciem, nares, aures, labra,

    Cels. 5, 28, 2; 5, 2, 8.—So in Livy, with names of places, approaching the more general use of later writers, v. infra, C.:

    quadriduum circa rupem consumptum,

    Liv. 21, 37, 3:

    compositis circa Opuntem rebus,

    id. 28, 7, 9:

    iisdem diebus circa Chalcidem Thoas... eandem fortunam habuit,

    id. 35, 37, 5 Weissenb. ad loc.; cf.:

    multos circa unam rem ambitus fecerim,

    id. 27, 27, 12 Weissenb. ad loc.—
    4.
    ( = circum, II. E.) In respect to persons who surround one (as attendants, friends, adherents, etc.), around, about:

    multa sibi opus esse, multa canibus (sarcast. for indagatoribus) suis, quos circa se haberet,

    Cic. Verr. 2, 1, 48, § 126:

    ex iis trecentos juvenes inermes circa se habebat,

    Liv. 29, 1, 2:

    omnes,

    Suet. Aug. 48; id. Calig. 43:

    circa regem erat et Phrygum turba,

    Curt. 3, 1, 17:

    e spadonibus, qui circa reginam erant,

    id. 4, 10, 25: omne sed officium circa te semper obibat turba tui sexūs, [p. 334] Mart. 1, 91, 3:

    quod omnes circa te similes tui effecisti,

    Plin. Pan. 83, 3.—In the language of the imperial court:

    circa latus alicujus agere,

    to wait on, altend, Dig. 27, 1, 30.—Hence also without a verb: circa aliquem, = hoi peri tina, the attendants, companions of a person:

    omnibus vero circa eum gratuito aut levi fenore obstrictis,

    Suet. Caes. 27; id. Dom. 9; cf. Liv. 21, 49, 7 Drak.—
    B.
    (Peculiar to the form circa). In time, designating nearness, proximity to a definite point of time, about (first in Livy; cf.

    circiter): postero die circa eandem horam in eundem locum rex copias admovit,

    Liv. 42, 57, 10:

    circa eum mensem,

    Plin. 9, 18, 33, § 69:

    lucis ortum,

    Curt. 5, 3, 7:

    lucem,

    Suet. Oth. 11:

    mediam noctem,

    id. Claud. 2:

    vernum aequinoctium,

    Col. 5, 6, 19:

    Kalendas et Idus Octobr.,

    id. 5, 10, 8, 5, 10, 12; 5, 12, 2 al.; Plin. Ep. 1, 7, 4; Pall. 2, 4; 2, 7 al.—With definite numbers:

    septimum diem,

    Cels. 2, 6:

    undecimam horam,

    Suet. Caes. 88:

    lustra decem,

    Hor. C. 4, 1, 6; Scrib. 227.—With general designations of time:

    tempora illa,

    Quint. 11, 3, 143:

    tempora Peloponnesia,

    id. 12, 10, 4:

    Murenae Cepionisque conjurationis tempus,

    Vell. 2, 93, 1:

    Magni Pompeii aetatem,

    Plin. 33, 12, 55, § 156:

    mortem,

    id. 11, 37, 73, § 189:

    initia imperii,

    Suet. Claud. 7.—And in the designation of periods of time by persons who belonged to them (cf. ante):

    circa Demetrium Phalerea,

    about the time of Demetrius Phalereus, Quint. 2, 4, 41 Spald.:

    Tisiam et Coraca,

    id. 2, 17, 7:

    Philippum,

    id. 12, 10, 6:

    Ciceronem,

    Sen. Contr. 1 praef.:

    Attium,

    Vell. 1, 17, 1.—
    2.
    In numerical designations, about, nearly, almost (first in Livy for the usual ad or circiter):

    ea fuere oppida circa septuaginta,

    Liv. 45, 34, 6:

    quingentos Romanorum,

    id. 27, 42, 8:

    decem milia Persarum,

    Curt. 4, 6, 30:

    sestertium vicies,

    Suet. Claud. 6:

    quartum milliarium,

    id. Ner. 48:

    selibram,

    Cels. 4, 19:

    singulas heminas,

    id. 7, 15.—
    C.
    (Also peculiar to the form circa, and only in post-Aug. prose; esp. freq. in Quint., occurring more than seventy times.) Trop. for the designation of an object about which, as if it were a centre, any thing moves, is done, etc., around, about, in, in respect to, etc.; depending upon substt., adjj., or verbs.
    1.
    Upon substantives:

    circa eosdem sensus certamen atque aemulatio,

    Quint. 10, 5, 5:

    circa S litteram deliciae,

    id. 1, 11, 6:

    verba dissensio,

    id. 3, 11, 5:

    memoriam suam vanitas atque jactatio,

    id. 11, 2, 22:

    hoc opiniones,

    id. 2, 15, 1;

    Plin 8, 16, 19, § 48: quem pugna est,

    Quint. 8, 6, 1; 7, 1, 15:

    voces inani studio,

    id. 8, prooem §

    18 et saep: rura sermo,

    Plin. 18, 1, 1, § 5:

    classicum brevis et expeditus labor,

    Plin. Ep 3, 9, 13:

    hospitia nullum fastidium,

    id. Pan. 20, 3:

    publica circa bonas artes socordia,

    Tac. A. 11, 15:

    principem novo exemplo, i. e. in principe,

    Suet. Claud. 14.—
    2.
    Upon adjectives:

    non circa plurium artium species praestantem, sed in omnibus eminentissimum,

    Quint. 12, 10, 12:

    jus nostrum attentior,

    id. 4, 5, 21:

    studia mentis erectae,

    id. 1, 3, 10:

    lites raras ridiculi,

    id. 7, 1, 43:

    praecepta utiles sententiae,

    id. 10, 1, 52; 6, 1, 42 al.:

    corporis curam morosior,

    Suet. Caes. 45:

    victum indifferens,

    id. ib. 53:

    deos ac religiones neglegentior,

    id. Tib. 69:

    administrationem imperii vacuus,

    id. Dom. 3 al.:

    summa scelera distentum,

    Tac. A. 16, 8 fin.:

    adfectationem Germanicae originis ultro ambitiosi,

    id. G. 28:

    excessus otiosus,

    id. Or. 22:

    se animati,

    Just. 14, 1, 3 al. —
    3.
    Upon verbs facetum quoque non tantum circa ridicula opinor consistere, Quint. 6, 3, 19:

    hoc disputatum est,

    id. 1, 5, 34:

    priores erratur,

    id. 2, 5, 26:

    formas litterarum haerere,

    id. 1, 1, 21, cf. id. 5, 10, 114; Suet. Aug. 71. res tenues morari, Quint 1, 1, 35:

    consilium elegendi successoris in duas factiones scindebantur,

    Tac. H. 1, 13:

    Medeam, Thyestem (tragoedias) tempus consumas,

    id. Or. 3:

    successorem omnia ordinari,

    Suet. Claud. 45:

    ceremonias, item circa omnium ordinum statum quaedam correxit,

    id. ib. 22.
    Circa very rarely follows its case:

    quem circa,

    Cic.
    Verr. 2, 4, 48, § 107; Ov. A. A. 2, 577; id..3, 668; cf. circum, II. fin.
    2.
    Circa, ae, v. Circe.

    Lewis & Short latin dictionary > Circa

  • 6 circa

    1.
    circā, a later access. form for circum; not freq. before the Aug. per., esp. in Livy and Quintilian [acc. to Klotz, circa = circum ea; cf: antea, interea, postea, praeterea, etc.].
    I.
    Adv.
    A.
    ( = circum, I. B.) Around, round about, all around, in the environs or neighborhood:

    gramen erat circa,

    Ov. M. 3, 411:

    ripaeque lacusque Responsant circa,

    Verg. A. 12, 757:

    at circa gravibus pensis affixa puella... remittat opus,

    Tib. 1, 3, 87:

    circaque quā tumor est,

    Cels. 5, 28, 3; 5, 28, 4: fluvius ab tergo; ante circaque velut ripa praeceps oram ejus omnem cingebat, Liv. 27, 18, 5; 28, 33, 2:

    circa Padus amnis,

    id. 21, 43, 4 Weissenb. ad loc.:

    caligo, quam circa umidi effuderant montes,

    Curt. 4, 12, 20:

    alibi quam Romao circaque,

    Plin. 26, 1, 1, § 1; Quint. 12, prooem. § 2; Tac. A. 2, 11.—
    B.
    Circa esse, to be in the region around, in the neighborhood:

    ex montibus qui circa sunt,

    Liv. 1, 4, 6:

    Tarquinium moribundum cum qui circa erant excepissent,

    id. 1, 41, 1:

    sed non passi sunt ii, qui circa erant,

    Nep. Eum. 10, 4:

    eversa est turris quodque circa muri erat,

    Liv. 34, 29, 6:

    Corinthus et quae circa est regio,

    Plin. 24, 9, 42, § 69; Quint. 10, 7, 16. —Also freq. without esse, in connection with a subst.:

    multarum circa civitatum irritatis animis,

    the towns lying around, Liv. 1, 17, 4; 9, 2, 1; 27, 30, 3; 29, 29, 2;

    42, 64, 2: angulus muri erat in planiorem patentioremque quam cetera circa vallem vergens ( = cetera loca quae circa erant),

    id. 21, 7, 5:

    corpora multa virūm circa,

    Verg. A. 7, 535; Plin. 3, 17, 21, § 124.—
    C.
    Strengthened: undique circa and circa omnis ( = circum), round about, all around: frumento undique circa ex agris convecto. Liv. 42, 56, 8; 23, 19, 8;

    nam et circa omnia defecerunt,

    id. 9, 23, 10:

    cum tam procul Romani unica spes, circa omnia hostium essent,

    id. 21, 11, 12; cf. id. 9, 2, 7 Drak.:

    exhausto circa omni agro,

    id. 31, 38, 1; 24, 3, 3; Val. Fl. 8, 2; Flor. 1, 18, 12 Duker; Quint. 9, 2, 45.—
    II.
    Prep. with acc.
    A.
    In space.
    1.
    ( = circum, II. B.) Prop., in the region which surrounds, about, around, on the sides of:

    quam (Hennam) circa lacus lucique sunt plurimi atque laetissimi flores omni tempore anni,

    Cic. Verr. 2, 4, 48, § 107:

    noctu ligna contulerunt circa casam eam, in quā quiescebat,

    Nep. Alcib. 10, 4:

    circa flumina et lacus frequens nebula est,

    Sen. Q. N. 5, 3, 1:

    circa equum Alexandri,

    Curt. 4, 15, 26:

    illi robur et aes triplex Circa pectus erat,

    Hor. C. 1, 3, 10; id. S. 2, 6, 34:

    quem circa tigres jacent,

    Ov. M. 3, 668.—
    2.
    ( = circum, II. C.) Into... around, to... round about, etc. (first in Livy):

    Romulus legatos circa vicinas gentes misit,

    Liv. 1, 9, 2:

    legatis circa duodecim populos missis,

    id. 4, 23, 5; 28, 26, 11:

    circa domos ire,

    id. 26, 13, 1; 25, 9, 2; 39, 18, 2;

    29, 22, 3: circa civitates missi legati,

    id. 21, 49, 7 Weissenb.; 31, 3, 5; Plin. 7, 37, 37, § 123; Suet. Aug. 49; id. Ner. 28:

    litteris circa praefectos dimissis,

    Liv. 42, 51, 1:

    custodes circa omnes portas missi,

    id. 28, 26, 11; 26, 13, 1.—
    3.
    ( = circum, II. D.) With the prevailing idea of neighborhood, vicinity, in the region of, near to, near by:

    Capuam et urbis circa Capuam occupare,

    Cic. Agr. 1, 7, 22:

    circa Liternum posuit castra,

    in the neighborhood of, Liv. 23, 35, 6:

    tabernae erant circa forum,

    Quint. 6, 3, 38:

    circa Armeniae montes,

    Curt. 5, 1, 13:

    Acesinen amnem,

    Plin. 12, 5, 11, § 23:

    domum auream,

    Suet. Ner. 38:

    sacrificantem,

    id. Claud. 36.—
    b.
    As a less definite designation of place for in:

    Orestis liberi sedem cepere circa Lesbum insulam,

    Vell. 1, 2, 5:

    circa Mesopotamiam subsistere,

    Curt. 4, 9, 1:

    quod circa Syriam nascitur,

    Plin. 19, 3, 16, § 46;

    Quint. prooem. § 20: initia statim primi libri,

    id. 1, 5, 44; cf.

    finem,

    id. 4, 3, 5:

    virentes campos,

    Hor. C. 2, 5, 5:

    cum amor saeviet circa jecur,

    id. ib. 1, 25, 15 (cf. Petr. 17, 8:

    dolor saevit in praecordiis). So esp. freq. in medic. lang.: circa faciem, nares, aures, labra,

    Cels. 5, 28, 2; 5, 2, 8.—So in Livy, with names of places, approaching the more general use of later writers, v. infra, C.:

    quadriduum circa rupem consumptum,

    Liv. 21, 37, 3:

    compositis circa Opuntem rebus,

    id. 28, 7, 9:

    iisdem diebus circa Chalcidem Thoas... eandem fortunam habuit,

    id. 35, 37, 5 Weissenb. ad loc.; cf.:

    multos circa unam rem ambitus fecerim,

    id. 27, 27, 12 Weissenb. ad loc.—
    4.
    ( = circum, II. E.) In respect to persons who surround one (as attendants, friends, adherents, etc.), around, about:

    multa sibi opus esse, multa canibus (sarcast. for indagatoribus) suis, quos circa se haberet,

    Cic. Verr. 2, 1, 48, § 126:

    ex iis trecentos juvenes inermes circa se habebat,

    Liv. 29, 1, 2:

    omnes,

    Suet. Aug. 48; id. Calig. 43:

    circa regem erat et Phrygum turba,

    Curt. 3, 1, 17:

    e spadonibus, qui circa reginam erant,

    id. 4, 10, 25: omne sed officium circa te semper obibat turba tui sexūs, [p. 334] Mart. 1, 91, 3:

    quod omnes circa te similes tui effecisti,

    Plin. Pan. 83, 3.—In the language of the imperial court:

    circa latus alicujus agere,

    to wait on, altend, Dig. 27, 1, 30.—Hence also without a verb: circa aliquem, = hoi peri tina, the attendants, companions of a person:

    omnibus vero circa eum gratuito aut levi fenore obstrictis,

    Suet. Caes. 27; id. Dom. 9; cf. Liv. 21, 49, 7 Drak.—
    B.
    (Peculiar to the form circa). In time, designating nearness, proximity to a definite point of time, about (first in Livy; cf.

    circiter): postero die circa eandem horam in eundem locum rex copias admovit,

    Liv. 42, 57, 10:

    circa eum mensem,

    Plin. 9, 18, 33, § 69:

    lucis ortum,

    Curt. 5, 3, 7:

    lucem,

    Suet. Oth. 11:

    mediam noctem,

    id. Claud. 2:

    vernum aequinoctium,

    Col. 5, 6, 19:

    Kalendas et Idus Octobr.,

    id. 5, 10, 8, 5, 10, 12; 5, 12, 2 al.; Plin. Ep. 1, 7, 4; Pall. 2, 4; 2, 7 al.—With definite numbers:

    septimum diem,

    Cels. 2, 6:

    undecimam horam,

    Suet. Caes. 88:

    lustra decem,

    Hor. C. 4, 1, 6; Scrib. 227.—With general designations of time:

    tempora illa,

    Quint. 11, 3, 143:

    tempora Peloponnesia,

    id. 12, 10, 4:

    Murenae Cepionisque conjurationis tempus,

    Vell. 2, 93, 1:

    Magni Pompeii aetatem,

    Plin. 33, 12, 55, § 156:

    mortem,

    id. 11, 37, 73, § 189:

    initia imperii,

    Suet. Claud. 7.—And in the designation of periods of time by persons who belonged to them (cf. ante):

    circa Demetrium Phalerea,

    about the time of Demetrius Phalereus, Quint. 2, 4, 41 Spald.:

    Tisiam et Coraca,

    id. 2, 17, 7:

    Philippum,

    id. 12, 10, 6:

    Ciceronem,

    Sen. Contr. 1 praef.:

    Attium,

    Vell. 1, 17, 1.—
    2.
    In numerical designations, about, nearly, almost (first in Livy for the usual ad or circiter):

    ea fuere oppida circa septuaginta,

    Liv. 45, 34, 6:

    quingentos Romanorum,

    id. 27, 42, 8:

    decem milia Persarum,

    Curt. 4, 6, 30:

    sestertium vicies,

    Suet. Claud. 6:

    quartum milliarium,

    id. Ner. 48:

    selibram,

    Cels. 4, 19:

    singulas heminas,

    id. 7, 15.—
    C.
    (Also peculiar to the form circa, and only in post-Aug. prose; esp. freq. in Quint., occurring more than seventy times.) Trop. for the designation of an object about which, as if it were a centre, any thing moves, is done, etc., around, about, in, in respect to, etc.; depending upon substt., adjj., or verbs.
    1.
    Upon substantives:

    circa eosdem sensus certamen atque aemulatio,

    Quint. 10, 5, 5:

    circa S litteram deliciae,

    id. 1, 11, 6:

    verba dissensio,

    id. 3, 11, 5:

    memoriam suam vanitas atque jactatio,

    id. 11, 2, 22:

    hoc opiniones,

    id. 2, 15, 1;

    Plin 8, 16, 19, § 48: quem pugna est,

    Quint. 8, 6, 1; 7, 1, 15:

    voces inani studio,

    id. 8, prooem §

    18 et saep: rura sermo,

    Plin. 18, 1, 1, § 5:

    classicum brevis et expeditus labor,

    Plin. Ep 3, 9, 13:

    hospitia nullum fastidium,

    id. Pan. 20, 3:

    publica circa bonas artes socordia,

    Tac. A. 11, 15:

    principem novo exemplo, i. e. in principe,

    Suet. Claud. 14.—
    2.
    Upon adjectives:

    non circa plurium artium species praestantem, sed in omnibus eminentissimum,

    Quint. 12, 10, 12:

    jus nostrum attentior,

    id. 4, 5, 21:

    studia mentis erectae,

    id. 1, 3, 10:

    lites raras ridiculi,

    id. 7, 1, 43:

    praecepta utiles sententiae,

    id. 10, 1, 52; 6, 1, 42 al.:

    corporis curam morosior,

    Suet. Caes. 45:

    victum indifferens,

    id. ib. 53:

    deos ac religiones neglegentior,

    id. Tib. 69:

    administrationem imperii vacuus,

    id. Dom. 3 al.:

    summa scelera distentum,

    Tac. A. 16, 8 fin.:

    adfectationem Germanicae originis ultro ambitiosi,

    id. G. 28:

    excessus otiosus,

    id. Or. 22:

    se animati,

    Just. 14, 1, 3 al. —
    3.
    Upon verbs facetum quoque non tantum circa ridicula opinor consistere, Quint. 6, 3, 19:

    hoc disputatum est,

    id. 1, 5, 34:

    priores erratur,

    id. 2, 5, 26:

    formas litterarum haerere,

    id. 1, 1, 21, cf. id. 5, 10, 114; Suet. Aug. 71. res tenues morari, Quint 1, 1, 35:

    consilium elegendi successoris in duas factiones scindebantur,

    Tac. H. 1, 13:

    Medeam, Thyestem (tragoedias) tempus consumas,

    id. Or. 3:

    successorem omnia ordinari,

    Suet. Claud. 45:

    ceremonias, item circa omnium ordinum statum quaedam correxit,

    id. ib. 22.
    Circa very rarely follows its case:

    quem circa,

    Cic.
    Verr. 2, 4, 48, § 107; Ov. A. A. 2, 577; id..3, 668; cf. circum, II. fin.
    2.
    Circa, ae, v. Circe.

    Lewis & Short latin dictionary > circa

  • 7 comes

    cŏm-ĕs, ĭtis, comm. [con and 1. eo] (lit. one who goes with another), a companion, an associate, comrade, partaker, sharer, partner, etc. (whether male or female; class. and freq.).
    I.
    In gen.
    a.
    Masc.:

    age, age, argentum numera, ne comites morer,

    Plaut. Ep. 5, 1, 25:

    confugere domum sine comite,

    Ter. Hec. 5, 3, 25:

    comes meus fuit, et omnium itinerum meorum socius,

    Cic. Fam. 13, 71:

    erat comes ejus Rubrius,

    id. Verr. 2, 1, 25, § 64:

    cui tu me comitem putas esse,

    id. Att. 8, 7, 1:

    ibimus, o socii comitesque,

    Hor. C. 1, 7, 26; Lucr. 3, 1037; 4, 575:

    Catulli,

    Cat. 11, 1:

    Pisonis,

    id. 28, 1; Nep. Ages. 6, 3:

    quin et avo comitem sese Mavortius addet Romulus,

    Verg. A. 6, 778; cf.:

    comes ire alicui,

    id. ib. 6, 159:

    comitem aliquem mittere alicui,

    id. ib. 2, 86:

    comes esse alicui,

    Ov. H. 14, 54 et saep. —
    (β).
    With gen. or dat. of thing:

    cum se victoriae Pompeji comitem esse mallet quam, etc.,

    Caes. B. C. 3, 80:

    comitem illius furoris,

    Cic. Lael. 11, 37:

    me tuarum actionum, sententiarum, etc., socium comitemque habebis,

    id. Fam. 1, 9, 22:

    mortis et funeris atri,

    Lucr. 2, 581:

    tantae virtutis,

    Liv. 22, 60, 12:

    exsilii,

    Mart. 12, 25:

    fugae,

    Vell. 2, 53; Liv. 1, 3, 2; Cic. Att. 9, 10, 2; cf. Suet. Tib. 6:

    me habuisti comitem consiliis tuis,

    Plaut. Ps. 1, 1, 15.—With in:

    comes in ulciscendis quibusdam,

    Cic. Fam. 1, 9, 2.—
    b.
    Fem., Ter. Eun. 2, 3, 54; Lucr. 5, 741:

    data sum comes inculpata Minervae,

    Ov. M. 2, 588; cf. id. H. 3, 10:

    me tibi venturam comitem,

    id. ib. 13, 163; Verg. A. 4, 677; 6, 448.—
    B.
    Transf. to inanimate objects:

    malis erat angor Assidue comes,

    Lucr. 6, 1159:

    comes formidinis, aura,

    id. 3, 290:

    ploratus mortis comites,

    id. 2, 580:

    tunc vitae socia virtus, mortis comes gloria fuisset,

    Cic. Font. 21, 49 (17, 39):

    multarum deliciarum comes est extrema saltatio,

    id. Mur. 6, 13:

    pacis est comes, otiique socia eloquentia,

    id. Brut. 12, 45; cf.

    an idea (perh. intentionally) opp. to this,

    Tac. Or. 40:

    non ut ullam artem doctrinamve contemneres, sed ut omnis comites ac ministratrices oratoris esse diceres,

    Cic. de Or. 1, 17, 75:

    cui ipsi casus eventusque rerum non duces sed comites consiliorum fuerunt,

    id. Balb. 4, 9:

    exanimatio. quas comes pavoris,

    id. Tusc. 4, 8, 19:

    (grammatice) dulcis secretorum comes,

    Quint. 1, 4, 5:

    (cura) comes atra premit sequiturque fugacem,

    Hor. S. 2, 7, 115:

    culpam poena premit comes,

    id. C. 4, 5, 24:

    nec (fides) comitem abnegat,

    id. ib. 1, 35, 22: comitemque [p. 374] aeris alieni atque litis esse miseriam, Orac. ap. Plin. 7, 32, 32, § 119.—
    II.
    In partic.
    A.
    An overseer, tutor, teacher, etc., of young persons (rare;

    not ante-Aug.),

    Verg. A. 2, 86; 5, 546; Suet. Tib. 12; Stat. S. 5, 2, 60.— Esp. = paedagogus, a slave who accompanied boys as a protector, Suet. Aug. 98; id. Claud. 35.—Far more freq.,
    B.
    The suite, retinue of friends, relatives, scholars, noble youth, etc., which accompanied magistrates into the provinces, Cic. Verr. 2, 2, 10, § 27 sq; id. Q. Fr. 1, 1, 3, § 11; Hor. Ep. 1, 8, 2; Suet. Caes. 42; id. Ner. 5; id. Gram. 10.—
    C.
    The attendants of distinguished private individuals, Hor. Ep. 1, 7, 76; 1, 17, 52; id. S. 1, 6, 102; Suet. Caes. 4.— Trop.: (Cicero) in libris de Republica Platonis se comitem profitetur, Plin. praef. § 22.—
    D.
    After the time of the emperors, the imperial train, the courtiers, court, Suet. Aug. 16; 98; id. Tib. 46; id. Calig. 45; id. Vit. 11; id. Vesp. 4; Inscr. Orell. 723; 750 al.—Hence,
    E.
    In late Lat., a designation for the occupant of any state office, as, comes scholarum, rei militaris, aerarii utriusque, commerciorum (hence, Ital. conte; Fr. comte).

    Lewis & Short latin dictionary > comes

  • 8 Dominicum

    dŏmĭnĭcus (contr. DOMNICUS, Inscr. Orell. 3201), a, um, adj. [dominus], of or belonging to a lord or master (rare; not in Cic.).
    I.
    Prop.: gannire ad aurem numquam didici dominicam, Afran. ap. Isid. Differ. 86 (v. 282 Rib.):

    rationes pecuariae,

    Varr. R. R. 2, 10, 10:

    habitationes,

    Col. 9 praef. §

    1: palatum,

    Sen. Ep. 47:

    vinum,

    Petr. 31, 2:

    jussus,

    id. 28, 7:

    GENIUS,

    Inscr. Orell. 1721:

    APOTHECA,

    ib. 2591 al. —
    II.
    Transf.
    A.
    Since the formation of the empire, imperial:

    res,

    Cod. Just. 7, 38:

    coloni,

    ib. 3, 26, 7:

    OPERA,

    Inscr. Orell. 1243 al. — Subst.: Dŏmĭnĭcum, i, n., a collection of poems by the Emperor Nero, Suet. Vit. 11 fin.
    B.
    In eccl. Lat.,
    (α).
    Dominica dies, the Lord's Day, Sunday, Tert. Coron. 3; id. Jejun. 15; Vulg. Apoc. 1, 10.—
    (β).
    Dominica cena, the Lord's Supper, Vulg. 1 Cor. 11, 20.

    Lewis & Short latin dictionary > Dominicum

  • 9 dominicus

    dŏmĭnĭcus (contr. DOMNICUS, Inscr. Orell. 3201), a, um, adj. [dominus], of or belonging to a lord or master (rare; not in Cic.).
    I.
    Prop.: gannire ad aurem numquam didici dominicam, Afran. ap. Isid. Differ. 86 (v. 282 Rib.):

    rationes pecuariae,

    Varr. R. R. 2, 10, 10:

    habitationes,

    Col. 9 praef. §

    1: palatum,

    Sen. Ep. 47:

    vinum,

    Petr. 31, 2:

    jussus,

    id. 28, 7:

    GENIUS,

    Inscr. Orell. 1721:

    APOTHECA,

    ib. 2591 al. —
    II.
    Transf.
    A.
    Since the formation of the empire, imperial:

    res,

    Cod. Just. 7, 38:

    coloni,

    ib. 3, 26, 7:

    OPERA,

    Inscr. Orell. 1243 al. — Subst.: Dŏmĭnĭcum, i, n., a collection of poems by the Emperor Nero, Suet. Vit. 11 fin.
    B.
    In eccl. Lat.,
    (α).
    Dominica dies, the Lord's Day, Sunday, Tert. Coron. 3; id. Jejun. 15; Vulg. Apoc. 1, 10.—
    (β).
    Dominica cena, the Lord's Supper, Vulg. 1 Cor. 11, 20.

    Lewis & Short latin dictionary > dominicus

  • 10 mando

    1.
    mando, āvi, ātum, 1, v. a. [manusdo], to commit to one's charge, to enjoin, commission, order, command (syn.: praecipio, edico); constr. alicui aliquid, with ut, ne, the simple subj., or with inf. (class.).
    I.
    Lit.
    (α).
    Alicui aliquid:

    tibi de nostris rebus nihil sum mandaturus per litteras,

    Cic. Fam. 3, 5, 1:

    praeterea typos tibi mando,

    id. Att. 1, 10, 3:

    si quid velis, huic mandes,

    Ter. Phorm. 4, 4, 7:

    L. Clodio mandasse, quae illum mecum loqui velles,

    Cic. Fam. 3, 4, 1:

    alicui mandare laqueum,

    to bid go and be hanged, Juv. 10, 57.—With ellipsis of dat.:

    tamquam hoc senatus mandasset,

    Cic. Verr. 2, 4, 39, § 84:

    excusationem,

    Suet. Oth. 6:

    haec ego numquam mandavi,

    Juv. 14, 225.—
    (β).
    With ut or ne:

    Voluseno mandat, ut, etc.,

    Caes. B. G. 4, 21:

    mandat ut exploratores in Suebos mittant,

    id. ib. 6, 10, 3:

    Caesar per litteras Trebonio magnopere mandaverat, ne, etc.,

    id. B. C. 2, 13.—
    (γ).
    With simple subj.:

    huic mandat, Remos reliquosque Belgas adeat,

    Caes. B. G. 3, 11.—
    (δ).
    With object-clause:

    mandavit Tigranen Armeniā exturbare,

    Tac. A. 15, 2:

    non aliter cineres mando jacere meos,

    Mart. 1, 88, 10.—
    (ε).
    Impers. pass.:

    fecerunt ut eis mandatum fuerat,

    Vulg. Gen. 45, 21.—
    II.
    Transf.
    A.
    In gen., to commit, consign, enjoin, confide, commend, intrust any thing to a person or thing:

    ego tibi meas res mando,

    Plaut. Cist. 4, 2, 54:

    bona nostra haec tibi permitto et tuae mando fidei,

    Ter. And. 1, 5, 61:

    ludibrio habeor... ab illo, quoi me mandavisti, meo viro,

    Plaut. Men. 5, 2, 32:

    (adulescens) qui tuae mandatus est fide et fiduciae,

    id. Trin. 1, 2, 80; 91; 99:

    aliquem alicui alendum,

    Verg. A. 3, 49:

    alicui magistratum,

    Caes. B. C. 3, 59:

    honores,

    Cic. Verr. 2, 4, 37, § 81:

    filiam viro,

    to give in marriage, Plaut. Men. 5, 2, 32:

    aliquem aeternis tenebris vinculisque,

    Cic. Cat. 4, 5, 10:

    se fugae,

    to betake one's self to flight, Caes. B. G. 2, 24:

    fugae et solitudini vitam suam,

    Cic. Cat. 1, 8, 20:

    semen terrae,

    i. e. to sow, Col. 1, 7, 6:

    hordea sulcis,

    Verg. E. 5, 36:

    corpus humo,

    to bury, id. A. 9, 214:

    aliquid memoriae,

    Cic. Quint. 6, 24:

    litteris,

    to commit to writing, id. de Or. 2, 12, 52:

    scriptis actiones nostras,

    id. Off. 2, 1, 3:

    historiae,

    id. Div. 2, 32, 69:

    monumentis,

    id. Ac. 2, 1, 2:

    fruges conditas vetustati,

    to keep for a long time, to suffer to grow old, id. N. D. 2, 60, 151:

    Alcibiadem interficiendum insidiis mandare,

    Just. 5, 2, 5.— Absol.:

    Claudio mandante ac volente (opp. invito),

    Vop. Aur. 16, 2.—
    B.
    To charge a person to announce something, to send word to a person or place only poet. and in post-Aug. prose):

    mandare ad Pisonem, noli, etc.,

    Suet. Calig. 25:

    mandabat in urbem, nullum proelio finem exspectarent,

    sent word, Tac. A. 14, 38:

    ferre ad nuptam quae mittit adulter, quae mandat,

    Juv. 3, 46:

    senatui mandavit, bellum se ei illaturum,

    Eutr. 5, 5:

    consulantes, si quid ad uxores suas mandarent,

    Flor. 3, 3, 6.—P. a. as subst.: mandā-tum, i, n., a charge, order, commission, injunction, command.
    A.
    In gen.:

    ut mandatum scias me procurasse,

    have performed the commission, Cic. Att. 5, 7, 3:

    hoc mandatum accepi a Patre,

    Vulg. Joh. 10, 18.—More freq. in plur.:

    omnibus ei de rebus, quas agi a me voles, mandata des, velim,

    Cic. Fam. 3, 1, 2:

    dare mandata alicui in aliquem,

    id. ib. 3, 11, 5:

    dare alicui mandata, ut, etc.,

    id. Phil. 6, 3, 6:

    accipere ab aliquo,

    id. ib. 8, 8, 23:

    persequi,

    to perform, execute, fulfil, id. Q. Fr. 2, 14, 2:

    audire,

    id. Phil. 6, 4, 10:

    alicujus exhaurire,

    id. Att. 5, 1, 5:

    exponere in senatu,

    id. de Or. 2, 12, 49:

    exsequi,

    id. Phil. 9, 4, 9; Sall. J. 35, 5:

    facere,

    Plaut. As. 5, 2, 64; id. Bacch. 3, 3, 72:

    perficere,

    Liv. 1, 56:

    efficere,

    Sall. J. 58:

    facere,

    Curt. 7, 9, 17:

    deferre,

    to deliver, Cic. Att. 7, 14, 1:

    perferre,

    id. Q. Fr. 3, 1, 5, § 18:

    neglegere,

    to neglect, not perform, Ov. H. 16, 303:

    fallere,

    id. M. 6, 696:

    haec mandata,

    Liv. 21, 54, 4: legatis occulta mandata data sint, ut, Just. 34, 1, 5.— Poet., with inf.:

    producetque virum, dabit et mandata reverti,

    and enjoin him to return, Ov. H. 13, 143.—
    B.
    Esp. as legal term.
    1.
    A commission constituting a mutual obligation; hence, in gen., a contract:

    mandatum constitit, sive nostra gratia mandamus, sive alienā: id est, sive ut mea negotia geras, sive ut alterius mandem tibi, erit mandati obligatio, et invicem alter alteri tenebimur,

    Gai. Inst. 3, 155 sqq.:

    itaque mandati constitutum est judicium non minus turpe, quam furti,

    i. e. for breach of contract, Cic. Rosc. Am. 38, 111:

    actio mandati,

    an action for the non-performance of a contract, Dig. 17, 1, 8, § 3.—
    2.
    An imperial command, mandate, Plin. Ep. 10, 110, 1; Traj. ap. Plin. Ep. 10, 111:

    principum,

    Front. Aquaed. 3.—Esp. of the secret orders of the emperors:

    (Galba) mandata Neronis de nece sua deprenderat,

    Suet. Galb. 9; id. Tib. 52:

    occulta mandata,

    Tac. A. 2, 43:

    fingere scelesta mandata,

    id. ib. 2, 71; 3, 16; id. H. 4, 49.—
    C.
    In eccl. lang., the law or commandment of God:

    mandatum hoc, quod ego praecipio tibi hodie, non supra te est,

    Vulg. Deut. 30, 11:

    nec custodisti mandata,

    id. 1 Reg. 13, 13:

    maximum et primum mandatum,

    id. Matt. 22, 38.
    2.
    mando, di, sum (in the dep. form mandor, acc. to Prisc. p. 799 P.), 3, v. a. [akin to madeo, properly to moisten; hence], to chew, masticate (syn. manduco).
    I.
    Lit. (class.):

    animalia alia sugunt, alia carpunt, alia vorant, alia mandunt,

    Cic. N. D. 2, 47, 122:

    asini lentissime mandunt,

    Plin. 17, 9, 6, § 54; Col. 6, 2, 14.— Poet.:

    (equi) fulvum mandunt sub dentibus aurum,

    i. e. champ, Verg. A. 7, 279:

    tristia vulnera saevo dente,

    i. e. to eat the flesh of slaughtered animals, Ov. M. 15, 92.—In part. perf.: mansum ex ore daturum, Lucil. ap. Non. 140, 14; Varr. ib. 12:

    omnia minima mansa in os inserere,

    Cic. de Or. 2, 39, 162:

    ut cibos mansos ac prope liquefactos demittimus,

    Quint. 10, 1, 19.—
    II.
    Transf., in gen., to eat, devour (mostly poet. and in postAug. prose): quom socios nostros mandisset impiu' Cyclops, Liv. Andr. ap. Prisc. p. 817 P.; Enn. ap. Prisc. p. 683 P. (Ann. v. 141 Vahl.):

    apros,

    Plin. 8, 51, 78, § 210:

    Diomedes immanibus equis mandendos solitus objectare advenas,

    to throw to them for food, Mel. 2, 2.— Poet.: mandere humum (like mordere humum), to bite the ground, said of those who fall in battle, Verg. A. 11, 669; so,

    compressa aequora,

    Val. Fl. 3, 106: corpora Graiorum maerebat mandier igni, to be consumed, Matius in Varr. L. L. 6, § 95 Müll.
    3.
    mando, ōnis, m. [2. mando], a glutton, gormandizer: mandonum gulae, Lucil. ap. Non. 17, 16; cf. manduco.

    Lewis & Short latin dictionary > mando

  • 11 nobilis

    nōbĭlis, e (old collat. form gnōbĭlis: nobilem antiqui pro noto ponebant, et quidem per g litteram, ut Plautus in Pseudolo: peregrina facies videtur hominis atque ignobilis, et: oculis meis obviam ignobilis obicitur. Attius in Diomede: ergo me Argos referam, nam hic sum gnobilis. Livius in Virgo: ornamento incedunt gnobili ignobiles, Paul. ex Fest. p. 174 Müll.), adj. [for gnobilis, from gnosco; Gr. gignôskô; v. nosco], that can be known or is known, knowable, known.
    I.
    In gen. (very rare):

    neque his umquam nobilis fui,

    Plaut. Ps. 4, 7, 9:

    addidit facinori fidem nobili gaudio,

    Tac. H. 3, 39.—
    II.
    In partic.
    A.
    Wellknown, famous, noted, celebrated, renowned (freq. and class.; cf.:

    clarus, insignis, inclutus, illustris): die festo celebri nobilique, Aphrodisiis,

    Plaut. Poen. 3, 5, 13:

    magnus et nobilis rhetor Isocrates,

    Cic. Inv. 2, 2, 7:

    illustre et nobile municipium,

    id. Verr. 2, 5, 16, § 40:

    oppidum clarum et nobile,

    id. ib. 2, 1, 24, §

    63: ex doctrinā nobilis et clarus,

    id. Rab. Post. 9, 23:

    gladiatorum par nobilissimum,

    id. Opt. Gen. 6, 17:

    multi in philosophiā praeclari et nobiles,

    id. de Or. 1, 11, 46:

    ut arcendis sceleribus exemplum nobile esset,

    Liv. 2, 5:

    Corinthus aere,

    Ov. M. 6, 416:

    puerosque Ledae, Hunc equis, illum superare pugnis Nobilem,

    Hor. C. 1, 12, 25:

    palma nobilis,

    id. ib. 1, 1, 5:

    nobilis e tectis fundere gaesa rotis,

    Prop. 4 (5), 10, 42:

    tamquam Feceris ipse aliquid propter quod nobilis esses,

    Juv. 8, 41: aquae salubritate et medendis corporibus nobiles. Vell. 2, 25, 4:

    vitulis marinis ad multa nobile fel,

    Plin. 11, 37, 75, § 195:

    emplastra nobilia ad extrahendum fel,

    Cels. 5, 19:

    Cicero vir nobilissimae novitatis,

    Vell. 2, 34, 3.—In a bad sense, notorious:

    innocentes qui se scelere fieri nolunt nobiles,

    Plaut. Rud. 3, 2, 5:

    mea (amica) est potens, procax, magnifica, sumtuosa, nobilis,

    Ter. Heaut. 2, 1, 15:

    ille nobilis taurus, quem Phalaris habuisse dicitur,

    Cic. Verr. 2, 4, 33, § 73; Liv. 39, 9, 5.—
    B.
    High-born, of noble birth, noble, i. e. sprung from a family (either patrician or plebeian) many members of which had filled curule offices, and consequently possessing the jus imaginum (opp. homo novus or ignobilis; cf.:

    generosus, amplus): non facit nobilem atrium plenum fumosis imaginibus,

    Sen. Ep. 44, 5:

    quanta sit in invidiā apud quosdam nobilis homines novorum hominum virtus et industria,

    Cic. Verr. 2, 5, 71, § 181:

    Clodia mulier non solum nobilis sed etiam nota,

    id. Cael. 13, 31:

    nobili genere nati,

    id. Verr. 2, 5, 70, § 180:

    homines apud nos noti, inter suos nobiles,

    id. Fl. 22, 52; Liv. 22, 58.—Hence, subst.: nōbĭlis, is, m., a nobleman:

    nobiles nostri,

    Plin. Ep. 5, 17, 5; Vulg. Isa. 5, 13; id. Psa. 149, 8: Nobilissimus, most noble, under the later emperors, a title of the Cæsars and of the members of the imperial family, Cod. Th. 10, 25, 1; Dig. 40, 11, 3.—
    C.
    Of a noble kind, noble, excellent, superior:

    tres nobilissimi fundi,

    Cic. Rosc. Am. 35, 99:

    nobiliumque greges custos servabat equarum,

    Ov. M. 2, 690:

    nobilis hic (equus), quocumque venit de gramine,

    Juv. 8, 60.—Hence, adv.: nōbĭlĭter, famously, excellently, splendidly, nobly (mostly post-Aug.;

    not in Cic. or Cæs.),

    Vitr. 7 praef.:

    nobiliter caelare argentum,

    Plin. 34, 8, 19, § 91.— Comp.:

    nobilius philosophari,

    Sid. Ep. 9, 9.— Sup.:

    ab exercitu nobilissime tumulatus,

    Liv. Epit. 54.

    Lewis & Short latin dictionary > nobilis

  • 12 officium

    offĭcĭum, ii, n. [for opificium, opus and facio], qs. that which one does for another, a service, whether of free will or of (external or moral) necessity (class.; cf.: studium, beneficium, meritum, munus).
    I.
    A voluntary service, a kindness, favor, courtesy, rendered to one whose claim to it is recognized;

    while beneficium is a service rendered where there is no claim: officium esse filii, uxoris, earum personarum, quas necessitudo suscitat et ferre opem jubet,

    Sen. Ben. 3, 18, 1.
    A.
    In gen.:

    altera sententia est, quae definit amicitiam paribus officiis ac voluntatibus,

    Cic. Lael. 16, 58:

    odiosum sane genus hominum officia exprobrantium,

    id. ib. 20, 71:

    nihil est vicissitudine studiorum officiorumque jucundius,

    id. ib. 14, 49: filicem cum officio vicini decidere, so as to do him a service, Col. 2, 14, 6:

    summo officio praeditus homo,

    exceedingly obliging, Cic. Verr. 2, 1, 51, § 135. —
    B.
    In partic.
    1.
    A ceremonial observance, ceremony, attendance (on a festive or solemn occasion;

    mostly post-Aug.): officio togae virilis interfui,

    Plin. Ep. 1, 9, 2:

    sine solenni officio,

    Suet. Claud. 2:

    per sollenne nuptiarum celeberrimo officio deductum ad se,

    id. Ner. 28; cf. id. Claud. 26:

    ad officium venire,

    id. Calig. 25:

    relicto statim novorum consulum officio,

    id. Caes. 50:

    in officio salutationis,

    id. Aug. 27:

    vitans praeter navigantium officia,

    id. Tib. 12:

    officia prosequentium,

    id. Caes. 71:

    quod supremis in matrem officiis defuisset,

    at the payment of the last offices, at the funeral, Tac. A. 5, 2:

    officium cras Primo sole mihi peragendum in valle Quirini,

    a ceremonial visit, Juv. 2, 133 sq.; 3, 239.—
    2.
    In mal. part., compliance, favor, Prop. 3, 15, 24; Ov. Am. 1, 10, 46; 3, 7, 24; cf.

    virile,

    Theod. Prisc. 2, 11:

    puerile,

    Plaut. Cist. 4, 1, 5; Petr. 140.—
    II.
    In gen., an obligatory service, an obligation, duty, function, part, office (so most freq. in prose and poetry of all periods):

    nulla vitae pars neque publicis neque privatis neque forensibus neque domesticis in rebus, neque si tecum agas quid, neque, si cum altero contrahas, vacare oflicio potest: in eoque et colendo sita vitae est honestas omnis et in neglegendo turpitudo, etc.,

    Cic. Off. 1, 2, 4 sq.: perfectum officium rectum opinor vocemus, quod Graeci katorthôma: hoc autem commune kathêkon vocant, id. ib. 1, 3, 8;

    an id doles, quia illi suum officium non colunt, quom tu tuum facis?

    Plaut. Stich. 1, 1, 34; id. ib. 1, 1, 39; id. Pers. 4, 4, 66:

    meminisse officium suum,

    to remember one's duty, id. Trin. 3, 2, 71.—Also, subject., a sense of duty:

    si quis aegre ferat nihil in se esse virtutis, nihil officii, etc.,

    Cic. Tusc. 4, 28, 61:

    quicquid in eum judicii officiique contuleris,

    id. Fam. 10, 1 fin.:

    intellegere, utrum apud eos pudor atque officium an timor valeret,

    Caes. B. G. 1, 40, 14:

    suum facere,

    to do one's duty, Ter. Ad. 1, 1, 44:

    omnibus officiis amicitiae servatis,

    observe all the obligations of friendship, Cic. Fam. 5, 17, 3:

    exsequi,

    id. Att. 3, 15, 4:

    fungi officio,

    id. Fam. 3, 8, 3:

    satisfacere officio,

    to perform, id. Div. in Caecil. 14, 47:

    officium suum deserere,

    to disregard one's duty, not perform it, id. Off. 1, 9, 28:

    discedere ab officio,

    id. ib. 1, 10, 32:

    deesse officio suo,

    id. Fam. 7, 3, 1:

    officii duxit,

    considered it his duty, Suet. Tib. 11.—Of animals:

    canes funguntur officiis luporum,

    act the part of, Auct. Her. 4, 34, 46.—Of things:

    neque pes neque mens satis suum officium facit,

    Ter. Eun. 4, 5, 3: officium corporis, the function or property of a body, Lucr. 1, 336 and 362.—
    B.
    In partic.
    1.
    Lit., an official duty, a service, employment, business (class.):

    toti officio maritimo M. Bibulus praepositus cuncta administrabat,

    naval service, Caes. B. C. 3, 5 fin.; 3, 8:

    celeriter equitatus ad cotidianum itineris officium revertitur,

    id. ib. 1, 80:

    confecto legationis officio,

    id. ib. 3, 103:

    destringor officio,

    Plin. Ep. 7, 15, 1:

    officium (scribae),

    Nep. Eum. 1, 5.—
    2.
    Transf., an office, appointment (post-Aug.).
    a.
    Laboriosissimum et maximum, office, Plin. Pan. 91:

    nova officia excogitavit,

    Suet. Aug. 37; cf.:

    novum officium instituit a voluptatibus,

    id. Tib. 42:

    obligationes, quae non propriis viribus consistunt, neque officio judicis, neque praetoris imperio neque legis potestate confirmantur,

    Dig. 44, 7, 27:

    qui ex officio pro aliis interveniunt,

    by virtue of their office, ib. 21, 1, 31, § 14:

    ministerii,

    Vulg. Exod. 28, 35:

    sacerdotum,

    id. Num. 7, 8.—
    b.
    Transf., in concr.
    (α).
    The officials or attendants on a magistrate = officialium corpus (post-class.):

    sub praetextu adventus officiorum vel militum,

    Dig. 1, 18, 6; 21, 2, 74:

    deponere aliquid apud officium,

    ib. 2, 4. 17: officia palatina, officers at the imperial court, Treb. Poll. Gall. 17, 8.—
    (β).
    An office or court of a magistrate:

    ipse me Regulus convenit in praetoris officio,

    Plin. Ep. 1, 5, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > officium

  • 13 rescribo

    rē-scrībo, psi, ptum, 3, v. a.
    I. A.
    In gen.:

    antemeridianis tuis litteris heri statim rescripsi: nunc respondeo vespertinis,

    Cic. Att. 13, 23, 1; so,

    cui rei,

    id. ib. 5, 12, 3; 13, 21, 1; cf.:

    litterae mihi redditae sunt a Pompeio... ei statim rescripsi, non me quaerere, etc.,

    id. ib. 8, 1, 2:

    ad eam (epistulam) rescribam igitur,

    id. ib. 4, 16, 1:

    ad litteras,

    id. ib. 14, 21, 1:

    ad ea, quae requisieras,

    id. ib. 12, 21; cf.:

    tibi ad ea quae quaeris,

    id. Fam. 1, 9, 2:

    ad Trebatium,

    id. Att. 7, 17, 4:

    Pompeius rescripserat, sese, etc.,

    Caes. B. C. 1, 19:

    tibi meam (epistulam), quam ad eum rescripseram, misi,

    Cic. Att. 13, 6, 3:

    debes hoc etiam rescribere,

    Hor. Ep. 1, 3, 30: rescribere veteribus orationibus, to write against, reply to, antigraphein, Quint. 10, 5, 20; so,

    orationibus,

    Suet. Caes. 73:

    oratorum actionibus,

    id. Calig. 53:

    cujus libris de Orthographiā,

    id. Gram. 19; cf.:

    rescripta Bruto de Catone,

    id. Aug. 85:

    nil mihi rescribas,

    Ov. H. 1, 2:

    non rescribendi gloria visa levis,

    id. ib. 17, 2:

    orationem,

    Tac. A. 4, 34 (in Cic. Tusc. 4, 2, 3, descriptos is the true read.).—
    B.
    In partic.
    1.
    Polit. and jurid. t. t., of emperors or lawyers, to answer in writing a petition or legal question; to give a rescript or a judicial decision:

    Tiberio pro cliente Graeco petenti rescripsit (Augustus), non aliter se daturum quam si, etc.,

    Suet. Aug. 40; 45; 51; id. Tib. 30; 32; id. Claud. 5; id. Ner. 40; Dig. 1, 16, 4 fin.; ib. 18, 1, 71 al.— Hence, rēscriptum, i, n., subst., an imperial rescript, Tac. A. 6, 15 (9):

    quaesitum est, an adversus rescriptum principis provocari possit,

    Dig. 49, 1, 1:

    quod et Herennio Modestino studioso meo de Dalmatiā consulenti rescripsi,

    ib. 47, 2, 53, § 20; 40, 4, 46; 40, 7, 29 al.—
    2.
    In account-books, to make an entry per contra; to place to one ' s credit; hence, i. q. to pay back, repay:

    illud mihi Argentum rursum jube rescribi,

    Ter. Phorm. 5, 7, 29; Plaut. As. 2, 4, 34:

    qui de residuis CCCC. HS. CC. praesentia solverimus, reliqua rescribamus,

    will place to his credit, will pay hereafter, Cic. Att. 16, 2, 1:

    dictantis, quod tu numquam rescribere possis,

    Hor. S. 2, 3, 76:

    Darios,

    Aus. Ep. 5, 23.—
    II.
    To write over again, write anew (not anteAug.): Pollio Asinius parum diligenter compositos putat (Caesaris commentarios), existimatque rescripturum et correcturum fuisse, i. e. to revise (syn. retractare), Suet. Caes. 56:

    actiones,

    Plin. Ep. 5, 8, 7; cf. id. ib. 7, 9, 5; 8, 21, 6.—
    2.
    In partic., in milit. lang., to enroll anew, to re-enlist:

    rescriptae ex eodem milite novae legiones,

    Liv. 9, 10.—
    3.
    In milit. lang., to transfer from one kind of troops to another:

    Caesarem decimam legionem ad equum rescribere,

    Caes. B. G. 1, 42 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > rescribo

См. также в других словарях:

  • Imperial Presidency — is a term that became popular in the 1960s and that served as the title of a 1973 volume by historian Arthur M. Schlesinger, Jr. to describe the modern presidency of the United States. The author wrote The Imperial Presidency out of two concerns; …   Wikipedia

  • Imperial Manila — Skyline of Manila, resented by a number of Filipinos as imperial Imperial Manila is a pejorative epithet used by certain sectors of Filipino society to express the idea that all the affairs of the Philippines whether in politics, business,… …   Wikipedia

  • Imperial Japanese Navy — (IJN) 大日本帝國海軍 (Dai Nippon Teikoku Kaigun) …   Wikipedia

  • Imperial County, California —   County   The fields of Imperial Valley …   Wikipedia

  • Imperial Japanese Army Air Service — Imperial Japanese Military Administra …   Wikipedia

  • Imperial Hubris — Imperial Hubris: Why the West is Losing the War on Terror (Brassey s, 2004; ISBN 1 57488 849 8) is a book originally published anonymously, but authored by Michael Scheuer, a 22 year CIA veteran who ran the Counterterrorist Center s bin Laden… …   Wikipedia

  • Imperial Armour — is a series of rules supplements to the Warhammer 40,000 table top game, along with an associated range of vehicle size resin model kits. Both are produced by Forge World, a subsidiary company of Games Workshop.The Imperial Armour range and rules …   Wikipedia

  • Imperial units — or the Imperial system is a collection of units, first defined in the British Weights and Measures Act of 1824 , later refined (until 1959) and reduced. The units were introduced in the United Kingdom and its colonies, including Commonwealth… …   Wikipedia

  • Imperial examination — Traditional Chinese 科舉 Simplified Chinese 科举 …   Wikipedia

  • Imperial Airways — was the early British commercial long range air transport company, operating from 1924 to 1939 and serving parts of Europe but especially the Empire routes to South Africa, India and the Far East. There were local partnership companies; Qantas… …   Wikipedia

  • Imperial College School of Medicine — Established 1821 Charing Cross Hospital Medical School 1834 Westminster Hospital Medical School 1854 St Mary s Hospital Medical School 1984 Charing Cr …   Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»